Waarom een congres biodiversiteit?

GROENPLUS CONGRES 2021 OVER BIODIVERSITEIT.

Om de twee jaar organiseert GroenPlus een congres. Een congres is het orgelpunt van twee jaar acties, activiteiten en discussies over een bepaald thema. Het GroenPlus congres over BIODIVERSITEIT zou doorgaan in 2020. Door de coronacrisis en Covid 19 werd het congres uitgesteld en zal nu doorgaan op 1, 2 en 3 oktober 2021.

Waarom een congres over biodiversiteit?

Onze manier van leven leidt tot de opwarming van het klimaat. Her en der vind je nog een klimaatscepticus, maar dat de opwarming het gevolg is van ons menselijk handelen, wordt als ‘ongemakkelijke waarheid’ algemeen aanvaard.

Maar onze manier van leven heeft ook grote gevolgen op de biodiversiteit van onze planeet. Cristiana Pasca Palmer, secretaris van de VN Conventie over Biodiversiteit, waarschuwt: ‘De niet-aflatende achteruitgang van onze biodiversiteit is een sluipmoordenaar. De klimaatverandering is voor veel mensen nu al voelbaar in het dagelijkse leven. De achteruitgang van de biodiversiteit is dat nog niet. Maar eens het zover is, kan het echter al te laat zijn.'

Mensen zijn immers afhankelijk van de diensten van ecosystemen die zuurstof produceren, het water zuiveren en ontgiften, zorgen voor opslag en de circulatie van zoetwater, het klimaat reguleren, erosie en overstromingen voorkomen en grondstoffen, voedsel en medicijnen produceren. De meeste van deze diensten kunnen niet door onze technologie worden overgenomen. De totale waarde van de diensten die de ecosystemen van de wereld de mensheid leveren, wordt geschat op liefst 33 biljoen dollar/jaar.

Sinds nu meer dan een jaar beseffen we dat virussen, in de vorm van een pandemie, een enorme impact hebben op de samenleving en de planeet. Onze levenswijze en de manier waarop we omgaan met de natuur, hebben ongetwijfeld meegespeeld bij het ontstaan en de verspreiding van het virus. Het is een duidelijk signaal dat “verder doen”niet aan de orde is. Eens te meer wordt duidelijk dat alleen het bewaren en herstellen van de biodiversiteit het voortbestaan van de mens (deel van de biodiversiteit) op aarde kan garanderen.

“De mens is sinds lang vergeten dat de aarde niet aan hem is gegeven om te worden “geconsumeerd” en te verspillen en vernietigen wat ze voortbrengt

(George Perkins March in “Man and Nature” – 1863).

Groen moet het voortouw nemen in de discussie over biodiversiteit en onze regeringen onder druk zetten om met een concreet en ambitieus plan naar de conferentie in Kunming (China). gaan. Conferentie die ook omwille van Covid 19 werd verplaats naar 2021 en opniuew zal samenvallen met ons congres.

Hoe komt het dat soorten verdwijnen?

De biodiversiteit wordt langs alle kanten belaagd: wijziging, vernietiging en versnippering van habitats, invasieve soorten, klimaatsverandering, vervuiling en eutrofiëring, verdroging, verzuring, overexploitatie…

Zo is de Kikker één van de meest bedreigde diergroepen.

Het leven van een kikker is tegenwoordig geen pretje. Eerst wordt je leefomgeving grondig overhoop gehaald en beperkt voor een nieuw stuk landbouw- of woongebied, en kan je je soortgenoten op één hand tellen. Dan kappen je nieuwbakken buren een hoop pesticiden, meststoffen en chemische producten in het water waar je leeft. Je moet hemel en aarde verzetten om je eitjes veilig af te zetten in een poel, zonder daarbij onder de wielen van een auto terecht te komen... En dan zorgt de opwarming van het klimaat er weer voor dat je eieren en larven niet ontwikkelen zoals het hoort. Onder al die omstandigheden ben je natuurlijk niet opgewassen tegen ziekten veroorzaakt door virussen of schimmels. En alsof dat allemaal nog niet genoeg is, gooien ze nog een exoot zoals de stierkikker bij je binnen, die je voedsel verorbert en als je niet oppast ook jou naar binnen speelt.

Enkele elementen die leiden tot verdwijning van de biodiversiteit

Versnippering.

De Vlaamse situatie is vrij uniek in Europa. We nemen 32,5 procent in om te wonen, we bouwen langs wegen in lange linten en versnipperen zo de ruimte. Bovendien is 14,2 procent van Vlaanderen verhard, het Europees gemiddelde is 7,2 procent. Ook waterwegen worden versnipperd door sluizen en dammen, wat de vismigratie bemoeilijkt.

Overexploitatie

Door overexploitatie verdwijnen er zo veel individuen dat het voor de populatie onmogelijk is om te blijven bestaan. De belangrijkste vormen zijn overbevissing, overmatige jacht op wilde dieren, de overmatige kap van brandhout en het uitputten van landbouwgronden.

De belasting die de mens vormt voor de aarde wordt voorgesteld aan de hand van de ecologische voetafdruk. Daarbij wordt de omvang van land en water berekend die nodig is om een bepaalde menselijke populatie te onderhouden. Terwijl de voetafdruk van de menselijke bevolking in 1961 nog een halve aardbol bedroeg, wordt de draagkracht van de aarde nu flink overschreden.

Invasieve soorten

Invasieve soorten zijn soorten die worden uitgezet of via transport hier belanden. Die ‘exoten’ hebben geen natuurlijke vijanden, planten zich snel voort en bedreigen de originele soorten. Sinds de 17de eeuw zijn invasieve soorten wereldwijd verantwoordelijk voor 40% van het uitsterven van dieren. Ze hebben niet enkel een verwoestende invloed op de natuur, maar zetten ook een zware druk op de landbouw, de economie en de volksgezondheid. Wereldwijd veroorzaken invasieve soorten ieder jaar een schade ter waarde van miljarden dollars.

Reuzenberenklauw

De reuzenbereklauw is een mooi voorbeeld.
In België staan op dit moment al meer dan 50 planten- en diersoorten op de ‘zwarte lijst’ van invasieve exoten (Reuzenberenklauw, Halsbandparkieten, Japanse duizendknoop, Wolhandkrab, Muntjak, Grijze eekhoorn…). Halsbandparkieten bijvoorbeeld nemen de beperkte nestplaats van holenbroeders als boomklevers en groene spechten in.

Klimaatverandering

Wereldwijd worden de effecten van klimaatverandering op de biodiversiteit duidelijk. De snelheid waarmee temperaturen en neerslagpatronen veranderen hebben tot gevolg dat soorten niet tijdig hun levenswijze kunnen aanpassen.

De opwarming zorgt dat het steeds vroeger lente wordt.Zo broedt de bonte vliegenvanger als de rupsen op beukenbomen, overvloedig aanwezig zijn. Maar die rupsen komen steeds vroeger uit, de bonte vliegenvanger geraakt niet tijdig terug uit Afrika en wordt in België steeds zeldzamer.

Verontreiniging en vermesting

Sinds de industriële revolutie overlaadt de mens de aarde met vervuilende stoffen; pesticiden, insecticiden, PCB’s, zware metalen en stookolie komen terecht in de natuur en richten grote schade aan.

Bekende voorbeelden zijn DDT dat accumuleert in de voedselketen en uiteindelijk zorgt voor de afname van roofvogels en de afname van het aantal bijen door het het gebruik van neonicotinoïden en andere bestrijdingsmiddelen in de landbouw.

De agro-industrie produceert te veel stikstof waardoor traaggroeiende plantensoorten, die een stikstofarme omgeving nodig hebben (heischrale graslanden) het niet meer kunnen halen van snelgroeiende soorten (zoals brandnetel, vingerhoedskruid..). De steeds grotere hoeveelheid CO2 in de atmosfeer heeft een verzurend effect op de oceanen waardoor het calciumcarbonaat uit het zeewater verdwijnt, wat een grote tol eist bij soorten met een schelp of een kalkskelet.

Wat kan je vinden onder de knop Congres Biodiversiteit bij Activiteiten en Documenten:

Een GROENPLUS congres over biodiversiteit betekent dat we onze activiteiten in de volgende maanden organiseren in functie van het congres. Steeds rekening houdende met de voorzorgsmaatregelen in verband met Covid 19. Een aangepast programma van 2021 wordt voorgesteld in Activiteiten. Heel wat activiteiten vonden reeds plaats in 2020. Ook daarvan vind je verslagen onder de knop Documenten.

Opvolging van activiteiten of acties van en in samenwerking met onze parlementsleden. Welke maatregelen stelt ons land, Vlaanderen voor om het verdwijnen van soorten een halt toe te roepen? Indien nodig voeren we gerichte acties (bijvoorbeeld met grootouders voor het klimaat) om meer aandacht te eisen voor biodiversiteit.
Wandelingen in groep, wandelzoektochten, … onder begeleiding of aangemaakt door natuurgidsen om (het gebrek aan) biodiversiteit in de praktijk te beleven, exoten te ontdekken, voorbeelden van natuurherstel te bekijken... (kijk bij de knop Activiteiten).
Diverse ronde tafels zoals bv. Biodiversiteit en landbouw. Is landbouw en natuur/biodiversiteit te verzoenen? Hoe kunnen we alternatieven versterken (biolandbouw, plukboerderijen,…). Met medewerking van specialisten in en buiten de partij. (kijk bij de knop Documenten).
Selectie van artikels, boeken en websites over biodiversiteit en verslagen over activiteiten in aanloop naar het Congres Biodiversiteit van GroenPlus. (kijk bij de knop Documenten).