Oorlogsgeweld is de wereld nog niet uit, beseffen we. Waar blijft het humane? Men zou mogen hopen dat godsdiensten ons leiden naar vrede.Dat zou moeten, maar in vele ‘heilige geschriften’ worden andersdenkenden juist erg verketterd vanuit een wij-tegen-zij-denken, wat al eeuwenlang aanzet tot geweld.

Een gebod ‘Je zult niet doden’ bestaat wel, maar het kan al eeuwenlang vlotjes opzijgeschoven worden om oorlogjes te voeren. Geloof staat daarbij niet in de weg. “Men moet nu effe niet zweverig doen over vredelievendheid en zo.”

Willen we echte bouwstenen voor vrede vinden, dan is het interessant verder te zoeken. Eén van de werkpunten uit het achtvoudig pad van Yoga is Geweldloosheid. Maar daar verstaat men meer onder dan simpelweg ‘Je zult niet doden’. Het impliceert respectueus omgaan met een ander, geen agressie noch in woord, noch in daad, noch naar een mens, noch naar een dier. Gedachten gaan dat alles vooraf. Dus let men op zijn innerlijke dialoog. Deze bezorgdheid vinden we trouwens terug in Verbindende Communicatie, ook bij conflicten.

Dankbaarheid, respect, acceptatie, waardering en mededogen voor anderen en niet-oordelend luisteren zijn volgens Gandhi de pijlers voor geweldloosheid en vrede. Dat vraagt zelfonderzoek doorheen onze dagelijkse omgang met elkaar, want vlug manifesteren zich andere onbewuste mechanismen. Eigenlijk stelt men: ‘Begin bij jezelf’. Samen met anderen vormt dat dan een cultuur met een hoge ethiek. Nu, het collectief bewustzijn is wel trager dan het individuele.
Wat vindt weerklank? We merken hoe gemakkelijk men met het oproepen tot geweld succes kan oogsten door bijvoorbeeld met slogans in te spelen op frustraties of wraakgevoelens… Meestal zien we ook dat geweld met geweld onderdrukt wordt en dat lijkt het ook het meest evidente. Toch kan alleen een cultuur van geweldloosheid een echt tegengif voor geweld zijn, ondanks diens stem stil en dus gemakkelijk te overroepen is.

Het is wel geen gemakkelijke weg.
Mahatma Gandhi gaf zijn kennis hierover door aan zijn kleinzoon Arun, te lezen in diens boek ‘Het boek van Wijsheid’.

Zo zei hij: “Verander de wereld met liefde in plaats van met angst.” en “Geweldloosheid is machtiger dan het machtigste vernietigingswapen.” Dat klinkt als naïeve praat van een softie, maar het vraagt dus juist moed en een innerlijke sterkte. Wanneer hij weet had van oproeren of ander geweld, trok hij zich in stilte terug en bezon over mogelijke eigen impulsen van geweld, boosheid of wraak en hoe die dan te overstijgen. We weten wat hij zo heeft gerealiseerd.

Revolutie zonder geweld kan dus.
Onderzoek vanuit de Columbia-universiteit bevestigen dat: Vreedzame revoluties leveren betere eindresultaten (25 %) op dan gewelddadige (3%).

Hoe bouwen we aan echte vrede?
Collectief staan we blijkbaar ver van het vredesideaal. Maar het collectieve is juist de totaalsom van ons allen. De stenen ervoor opbouwen is dus een traag proces, beginnend bij onszelf.
Zo zegt ook Thich Nhat Hanh: “Laat ons onze harten vullen met mededogen naar onszelf en naar alle levende wezens.”

Op lange termijn is de stille stem van vrede de sterkste. Met hoe meer mensen we dit uitdragen, des te meer lukt het ooit die stem zelfs te laten klinken bij wie eerst voor het brutale koos.
Deze levenshouding aanhouden is toch wel een uitdaging. Daarom vind je in het artikel 'Geweldloosheid als levensstijl' een interview met iemand, die consequent dit pad volgt.

“Woede is de vijand van
geweldloosheid en trots is een
monster dat het opslokt”

“Geweldloosheid is de grootste
kracht waarover de mensheid
beschikt. Het is machtiger dan het
machtigste vernietigingswapen
dat door de vindingrijkheid
van de mens is bedacht”

“Een kleine groep vastberaden geesten,
aangestoken door een onblusbaar geloof
in hun missie, kan de loop van de
geschiedenis veranderen”

“We zullen misschien nooit sterk
genoeg zijn om geheel geweldloos
te zijn in gedachte, woord en daad.
Maar we moeten geweldloosheid
als ons doel houden en er grote
vooruitgang in boeken”

“Geweldloosheid is geen kledingstuk
dat je naar believen aan en uit kunt
trekken. Het zit in het hart en het
moet een onafscheidelijk deel
van ons wezen zijn”

“Op de dag dat de kracht van liefde
de liefde voor macht overheerst,
zal de wereld vrede kennen”

Etienne Hoeckx