Door toename van de bevolking, gezinsverdunning en een sterke vergrijzing neemt de vraag sterk toe.

De woningmarkt evolueert. Door toename van de bevolking, gezinsverdunning en een sterke vergrijzing neemt de vraag sterk toe. Het aanbod heeft grenzen: is bijbouwen de oplossing? Neen! De provincie Vlaams-Brabant kiest niet voor het aansnijden van onbebouwde percelen maar richt zich op het optimaal gebruik van de bestaande bebouwde ruimte om zo de open ruimte zoveel mogelijk te vrijwaren. Ze speelt in op de vraag naar nieuwe woonvormen: 32% van de Belgen ziet het zitten om een woning te delen. Verschillende projecten rond woningdelen ontvingen subsidies. Ze hebben een hele weg afgelegd en heel wat ervaring en leerpunten bijgebracht. Een overzicht: 

Cohousing op een historisch woonerf. Pachthof Hertoginnedal in Tervuren

De historische vierkantshoeve, gelegen in dichtbevolkt woongebied, heeft geen landbouwactiviteit meer. Ze wordt omgevormd tot een woonerf met 10 à 12 woonunits en heel wat gemeenschap­pelijke binnen- en buitenruimten. De nog bestaande ge­bouwen van de hoeve worden gerestaureerd en ingericht; een nieuw­bouw-vleugel vormt de nodige aanvulling. In dit samenwoonproject rond het centrale erf heeft iede­re bewoner of gezin een eigen, zelfstandige woning en een tuintje. Doelstelling: behoud van patrimonium koppelen aan nieuwe vorm van samenwonen.

De Koningsmolen van Eliksem - Landen. Wonen - werken - leren. Cohousing.

Op een historische site van 1,3 ha wordt een beschermde vierkantshoeve omgetoverd in een zelfvoorzienend 'dorp in een dorp'. Het project wordt coöperatief en gefaseerd uitgevoerd. In een eerste fase worden een tiental ecologische wooneenheden gerealiseerd. De 12^de- eeuwse watermolen wordt gereactiveerd als energie­bron voor de site en zijn omgeving. De bijzondere ast of chicoreitoren wordt een actief landmark voor ontmoeting en ontwikkeling. Er komt een flexibele werkplek voor kleine (startende) bedrijfjes en grotere organisaties die passen binnen de visie van de plek. Leeftaken en onderhoud worden gedeeld. De zelfoogstboerderij of  Community Supported Agriculture (CSA) is in opstartfase. Doelstelling: het project heeft veel aandacht voor gesloten cirkels van water, energie, afval en voedsel. Door het sluiten van deze kringlopen wilt het project een (kosten)bewuste manier van leven creëren.

De Okelaar, Wolvertem - Meise. Cohousing met engagement.

Een site met klooster en 2 schoolgebouwen wordt omgevormd tot een woongemeenschap met 22 woningen voor gezinnen en mensen van alle leeftijden. Er is een gemeenschappelijk paviljoen van 500 m² en elke woongelegenheid heeft zicht op de binnentuin. We beslissen in consensus: daarvoor nemen we de tijd! Doelstelling: de drie kapstokken van het project zijn zorg voor de aarde (ecologisch), zorg voor elkaar (sociaal) en een spirituele pijler die structuur geeft aan de andere twee.

Paviljoen Maria van het OCMW - Zemst. Aangepast wonen

Nieuwe woning met ruimte voor 6 jongvolwassenen met een lichte tot matige ondersteuningsnood; in Vlaanderen wachten immers meer dan 10.000 mensen met een beperking op een aangepaste woonvorm. De ondersteuning gebeurt door het OCMW en vrijwilligers. Er woont een conciërge voor hulp in dringende nood. Doelstelling: de bewoners hebben een dagbesteding buitenshuis en leren zelfstandig wonen.

Casa Cura, OCMW - Leuven. Intergenerationeel op kot.

Ouderen die zich eenzaam voelen in een (te) groot huis 'matchen' met studenten die zich willen inzetten om hen gezelschap te houden door er tijdens de studie een kamer te betrekken. De studenten nemen geen poets- of zorgtaken op zich; daarvoor is er de gezinszorg en poetsdienst van het OCMW. In 2015-2016 was er 1 succesvolle match; in september 2016 starten 5 matches op. Doelstelling: tegengaan van onderbenutting van woningen ? studenten nemen een engagement op voor zwakkeren.

Residentie 'De Woluwe', een Abbeyfieldhuis in Diegem. Een sterke vorm van mantelzorg

België telt verschillende geslaagde Abbeyfieldwoningen voor kleinschalig groepswonen vanaf 55 jaar. Soms loopt het minder vlot, zoals in Diegem waar een bestaand gebouw met 12 appartementen geleidelijk omgevormd zou worden tot een Abbeyfield-huis. Het was de bedoeling om, naarmate er appartementen vrijkwamen, kandida­ten te selecteren die bewust deelnemen aan het woon/leefproject. Dit project is, na meer dan een jaar intensief promoten, stopgezet door een gebrek aan kandidaten. De initiatiefnemer zoekt verder naar mogelijk­heden om het project op langere termijn te laten slagen. Een pijnpunt is de ligging van het gebouw vlak onder de aanvliegroute van de luchthaven en de hoge kostprijs van wonen in de rand rond Brussel.

Omvorming van een rijwoning tot zorgwoning in Kessel-Lo

De eerste verdieping werd al bewoond door een jong gezin. Het bureau en de berging op het gelijkvloers worden ge­transformeerd naar een keuken en bad­kamer. De extra bijbouw bestaat uit een living en twee slaapkamers voor de vader en gehandicapte zus van de initiatiefne­mers. Alles is op het gelijkvloers en vlot toegankelijk. Er wordt een be­weegbare wc en wastafel voorzien. Doelstelling: deze vorm van wonen stelt het gezin in staat op een praktisch haalbare manier de zorg op te nemen en de hulpbehoevende familiele­den een thuis te geven in hun eigen ver­trouwde omgeving omringd door beken­den. De zoektocht naar voltijdse opvang wordt op deze manier voorkomen.

Beleidsplan Woningdelen van de gemeente Bierbeek

Het is duidelijk dat de huidige regelgeving op vele vlakken niet is aangepast. In haar beleidsnota heeft de gemeente Bierbeek 'initiatieven rond cohousing en woningdelen' opgenomen. De gemeente onderzoekt hoe ze woning­delen concreet kan toepassen. Dit on­derzoek moet uitmonden in een richtlijn/verordening voor de gewenste en vergun­bare situaties. Het tweede deel van het onderzoek zal leiden tot een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP).

Meer informatie over deze projecten en over andere projecten van woningdelen in Vlaams-Brabant:

Vlaams-Brabant woningdelen

Vlaams-Brabant woningdelen (pdf)

Cecile Sillis : Ondervoorzitter GroenPlus