Er beweegt al langer iets in ‘le pays des ch’ti’.

Zo werd het doel van onze studiereis aangekondigd en zo stelden we het ook in Frans Vlaanderen vast: er beweegt al langer iets in ‘le pays des ch’ti’. Waar de schachtbokken zijn verdwenen en alleen de begroeide terrils nog aan het industriële verleden herinneren, waren we drie dagen lang getuige van een heropleving.

Als organisator van deze studiereis leverde West-Vlaanderen het meeste stemvolume, al lieten Gent en Antwerpen zich ook geregeld horen.

In Roubaix was textiel ooit de money maker. Uit die tijd stamt het museum ‘La Piscine’. Nu een kunstencentrum, maar begin 20^ste eeuw een instrument om de werkmens meer hygiëne bij te brengen. Dat lukte niet zonder inspanning, omdat het gebouw te veel luxe uitstraalde. ‘Iets voor de burgerij’, vond de arbeider. Die instelling veranderde toen de vrouwen ontdekten dat ze er o.a. ook kleding konden wassen…

Een gans ander beeld biedt de modernistische Villa Cavrois, genoemd naar een textielbaron. Het grote gebouw werd in een bosrijke omgeving meesterlijk neergepoot door architect Robert Mallet-Stevens. Bouwheer Paul Cavrois stapte af van zijn eerste plan, om er een neo-regionalistische villa van te maken. Hij koos uiteindelijk voor de strakke lijnen van het modernisme en stippelde ook consequent uit hoe de villa er van binnen moest uitzien. De familie Cavrois bewoonde de villa slechts zeven jaar, waarna WO II uitbrak. Na de oorlog raakte de villa in verval tot ze in 1990 werd gerestaureerd en uitgeroepen tot ‘monument historique’.

Terwijl het Front National in omliggende gemeenten de plak zwaait, is Loos-en-Gohelle met zijn 6500 inwoners een groene oase. Onder impuls van burgemeester Jean-François Caron werd er een stuk reconversie ingezet die mag gezien worden. Zijn kleinzoon en Europees parlementslid zet in om de ecologische voetafdruk van Loos verder te verlagen, om tegen 2050 energieneutraal te zijn. Op een vroegere mijnsite, naast twee terrils, is   een indrukwekkend park met vaste en bewegende zonnepanelen uitgebouwd.               In brasserie ‘Au Briquet du Chevalet’ dejeuneren ‘au goût d’antan’, het is een hele belevenis. Kip in een saus op basis van maroilles, een regionale kaas, heerlijk!

Havenstad Gravelines (Grevelingen), aan de monding van de Aa, heeft een kwalijke naam vanwege zijn kerncentrale; met zes reactoren, de grootste van West-Europa.

(Oorspronkelijk opgezet met vier reactoren, later kwamen er nog twee bij die na de val van de sjah door ayatollah Khomeini werden afbesteld!)

Naast de kerncentrale is er ook nog de vestingstad Gravelines, de enige Franse die volledig door water is omgeven. Terwijl de ene helft een rondvaart maakt, bewandelt de andere de vestingen van Vauban, de grote Franse bouwmeester. Van daaruit krijg je een goed zicht op de omgeving. En in de verte lonkt de zee.  

Grande-Synthe (nabij Duinkerken), het klinkt niet direct als vestigingsplaats voor een industrie. Nochtans pootte Usinor (thans ArcelMital) er in de jaren ’60 een grote staalfabriek neer. Na de evacuatie via Duinkerken in 1940 lag Grande-Synthe er platgebombardeerd bij. Wederopbouw drong zich op en vertaalde zich eerst in onpersoonlijke hoogbouw. Later werd die open getrokken met groene en bebloemde ruimten. Het oogt allemaal erg luchtig en open als we erdoor wandelen. De bevolking van ‘la ville participative’ werd/wordt hier ook sterk bij betrokken. De opties die er genomen werden verraden een gemeenschapszin die in het individualistische Vlaanderen ver te zoeken zijn. 

In Grande-Synthe voerden een 200-tal bedrijven uit de regio een studie uit naar de mogelijkheden om industrie en ecologie beter op elkaar af te stemmen. Ecopal Association leidt dit onderzoek.

Tijdens onze wandeling in de stad krijgen we twee projecten te zien. Op het Abbé Pierreplein bezoeken we de Troc & Co, met zijn acties en diensten veel meer dan een gewone Troc met 2^de hands meubelen. In de Université Populaire kunnen burgers zich laagdrempelig kennis en kunde eigen maken. De instelling speelt ook actief in op nieuwe ontwikkelingen en problemen in de maatschappij.

Walter Decoene

Klik hier voor een foto-reportage