De Morgen, 26 aug. 2021  

Mieke Vogels is gewezen minister van Welzijn en voorzitter van GroenPlus.

Open Vld wil strengere regels voor het minimumpensioen en dient een wetsvoorstel in waardoor mensen minstens twintig jaar effectief gewerkt moeten hebben voor zo'n minimumpensioen. Vandaag heb je daar recht op na een loopbaan van minstens dertig jaar, maar daar zitten ook gelijkgestelde periodes bij zoals werkloosheid.

Maar wat bedoelt Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert met 'effectief' werken? Werken is uniek voor de mens. Die kan van grondstoffen producten maken en zo voorzien in zijn eigen noden, zijn leven organiseren en zijn talenten gebruiken om mooie dingen te creëren; hij maakt muziek, danst, acteert, kookt, sport...

Iedereen werkt en creëert voortdurend mooie, lekkere, slimme dingen. Zo worden bij het maken van soep groenten en kruiden gebruikt om een lekker gerecht te maken, soms door de kok in het restaurant, soms door vrijwilligers in het buurthuis, soms gewoon thuis. Mijn kleindochter wordt in de crèche opgevangen door de kinderverzorgster die er 'werkt'. Als diezelfde peuter wordt opgevangen door oma en opa, dan is dat geen werk maar mantelzorg.

Vandaag wordt enkel waarde gehecht aan wie de soep maakt in het restaurant of het kind opvangt in de crèche. Alleen zo werk je 'effectief' en krijg je een loon. Wie hetzelfde werk doet als vrijwilliger wordt steeds vaker weggezet als profiteur.

Betutteling

Open Vld lijdt blijkbaar aan de arbeidsmarktverslaving. Eerder al stelde Lachaert voor om mensen die twee jaar werkloos zijn een 'gemeenschapsdienst' op te leggen en hen te 'helpen' om opnieuw te leren wat werken is. En wat te denken van het voorstel dat voormalig voorzitter Gwendolyn Rutten deed om het huwelijksquotiënt (de belastingvermindering als een van de partners niet buitenshuis werkt) af te schaffen? Het vrijgekomen budget zou dan gebruikt kunnen worden om de vrouwen die nu thuis 'zitten' te 'emanciperen'.

Open Vld-politici blijven ervan uitgaan dat mensen die niet actief zijn op de arbeidsmarkt gewoon op hun luie krent zitten, en dat ze bevrijd moeten worden uit de oneindige leegheid van hun bestaan. Van betutteling gesproken!

Mensen die ervoor kiezen het aandeel van hun werk op de arbeidsmarkt in te ruilen voor werk als vrijwilliger of zorgverlener worden vandaag gestraft. Iemand die kiest om deeltijds te werken om ruimte te hebben om pleegkinderen op te vangen, bouwt maar deeltijdse pensioenrechten op. Niet-betaalde arbeid, mantelzorg, vrijwilligerswerk zijn nochtans cruciaal voor het welbevinden van de mensen in onze samenleving. Het is de beste garantie om het Bruto Nationaal Geluk (BNG) te verhogen.

Als alle vrijwilligers het werk neerleggen, dan ligt de hele samenleving stil. Kinderen worden niet opgehaald van school, mensen worden niet verzorgd, geen jeugdbeweging, geen amateurvoetbal, natuurreservaten worden niet onderhouden, buurtfeesten niet georganiseerd...

De samenleving moet af van haar arbeidsmarktverslaving. Er moeten opnieuw bruggen gebouwd worden tussen arbeid op de arbeidsmarkt en vrijwilligersarbeid. Dat kan door arbeid en inkomen (gedeeltelijk) los te koppelen en mensen een basisinkomen te geven. De mens kan dan opnieuw zijn talenten gebruiken om van grondstoffen producten maken, zelf zijn leven organiseren, zijn kinderen verzorgen, zijn omgeving mooier maken en mooie dingen creëren zonder slaaf te zijn van de arbeidsmark.

De bekende econoom John Maynard Keynes stelde honderd jaar geleden al dat machines ervoor zouden zorgen dat de 15-urige werkweek in 2030 realiteit zou zijn. Die droom - minder werken voor hetzelfde loon - werd helaas snel aan diggelen geslagen. Vandaag werken we meer en langer. De winst door automatisatie werd niet gebruikt om meer welzijn te creëren. De kloof tussen arm en rijk nam toe, steeds meer mensen hebben een burn-out...

We staan vandaag aan de vooravond van een nieuwe robotiseringsgolf. De winst van die meerwaarde mag niet opnieuw verdwijnen in de zakken van enkelen, maar moet gebruikt worden om iedereen een basisinkomen te bezorgen.

Hoog tijd om de pauzeknop in te drukken en een breed maatschappelijk debat te voeren over wat we in 2021 verstaan onder 'effectief' werk, wat we verstaan onder de 'gelijkgestelde' periode.

Heeft niet iedereen recht op een basispensioen? In afwachting gaan we uit van het vertrouwen in de burger en blijft wie dertig jaar 'werk' kan voorleggen, onvoorwaardelijk recht hebben op een leefbaar minimumpensioen.

MIEKE VOGELS