“Veel mensen denken dat kernenergie goedkoop is. Dat is fout. Ze is duur. Vandaag gaan de investeringen allemaal naar zon en wind.” Dat zegt Vincent Verbeke, CEO van Engie Electrabel, in De Tijd van 25 januari ll. Het is een opmerkelijke uitspraak, van een man die verantwoordelijk is voor onze kerncentrales.

Zijn analyse wordt bevestigd door het recente World Nuclear Industry Status Report. Dit rapport meldt dat in 2023 wereldwijd $ 623 miljard werd geïnvesteerd in zonne- en windenergie; dat is 27 keer meer dan de investeringen in kernenergie. Terwijl er honderden gigawatt capaciteit aan hernieuwbare energie werd bijgebouwd, groeide kernenergie met amper 5 gigawatt. Het globale aanbod van kernenergie in de elektriciteitsproductie is gezakt tot onder de 10%. Enkel China en Rusland investeren er nog substantieel in, al produceert China nu al meer stroom met zonnepanelen dan met atoomcentrales.

Perceptie versus realiteit

Toch lijkt in België en Nederland het beeld te bestaan dat kernenergie aan een opmars bezig is. De kloof tussen perceptie en realiteit is opvallend. Aankondigingen zijn er genoeg, maar private investeerders blijven weg door de hoge kostprijs, technische risico’s en lange bouwtijden. Overheden moeten garant staan en dat maakt nieuwe projecten moeilijk verteerbaar.

Waarom blijft de droom dan toch voortleven?

Tussen 2018 en 2021 voerden rechtse partijen, als N-VA, MR en VB een bewuste cultuurstrijd.
Kernenergie werd een ideologisch symbool. Wie kritisch was, werd weggezet als dogmatisch en wereldvreemd. Het debat werd vervangen door framing en vijandbeelden. Die strategie werkte. In 2021 stemde zelfs de federale regering –met groenen aan tafel- in met € 100 miljoen voor onderzoek naar kleine modulaire reactoren. Dat zorgde voor verwarring bij het publiek: als zelfs de groenen meegaan, moet er toch iets inzitten?

Een bittere pil voor de groenen

Voor de ecologische partijen kwam dit ongelegen. Net op het moment dat ze hun gelijk konden halen over hernieuwbare energie, leken ze bakzeil te halen in het kernenergiedebat dat ze al decennia voerden. Interne strubbelingen en gebrek aan zelfvertrouwen speelden wellicht mee.
Toch is dit hét moment om lessen te trekken. In tijden waarin rechts en extreemrechts inbeuken op de rechtsstaat, moeten groenen durven kiezen voor hun eigen verhaal. Meehollen met de waan van de dag loont niet.

De financiële realiteit wint

In het federale regeerakkoord staat dat onze energiemix betaalbaar moet zijn. Dat maakt een heropleving van kernenergie onwaarschijnlijk. De investeringskost ligt gewoon te hoog, zeker in tijden van budgettaire schaarste. De nucleaire droom zal stranden op de financiële realiteit. Intussen dendert de wereldwijde revolutie in zonne- en windenergie onverminderd voort.
Misschien moet de politiek gewoon luisteren naar de topman van Engie en afscheid nemen van nucleaire luchtkastelen.

Luc Barbé is auteur van ‘Kernenergie in de Wetstraat’ en ‘België en de bom’.

Luc Barbé