I’m a boomer, and I’m proud
16 Maart 2023
Ons colloquium Buurtgerichte Zorg was inspirerend en uitdagend. Robert Geeraert, Marijn Loozen, Herwig Teugels, Naomi De Bruyne, Tine De Vriendt gaven ons talrijke inzichten over het opzet van buurtgerichte zorg. De meest uitdagende stellingen kwamen van de laatste spreker, Peter Janssen. We mochten hem interviewen voor Zilverblad.
Peter, je spreekt over de Voldemort van de ouderenzorg, brrr.
Ja, Hij-Die-Niet-Genoemd-Mag-Worden waart door de rusthuizen. Het is een kwaad dat iedereen kent, maar niemand hardop durft te benoemen. Het is een driekoppig monster dat gesust wordt met pillen, rolstoelen, luiers en voedingssupplementen. We mesten het vet met goedkoop gehakt, druilige bingonamiddagen, kleinerende bedilzucht, eindeloze Witseherhalingen en bedtijd om 18 uur.
Woeps, je maakt wel een gitzwarte analyse.
We bevinden ons dan ook in alarmfase rood. De drie belangrijkste oorzaken van zorgafhankelijkheid zijn ondervoeding, immobiliteit en incontinentie. Maar in het rusthuis worden deze gepamperd in plaats van bestreden. Het rusthuis is een zelfvernietigende voorspelling die veroorzaakt wat ze wil vermijden. De Voldemort van de ouderenzorg heet ‘Aangeleerde Hulpeloosheid’.
Wat bedoel je daarmee?
Wie ervan overtuigd raakt dat hij geen invloed kan uitoefenen op wat hem overkomt, leert passief en hulpeloos te zijn. Wie geen perspectief op beterschap heeft, zal waarschijnlijk niet beter worden. In de zorgsector wordt dit verschijnsel al lang onderkend, omdat het een nefaste invloed heeft op het genezingsproces. Maar in de ouderenzorg wordt het gevaar van aangeleerde hulpeloosheid nauwelijks onder ogen gezien. Dat is te wijten aan een dubbel zelfbedrog. Zowel de ouderen als de ouderenzorg laten zichzelf gewillig om de tuin leiden.
Laten wij –de actieve senioren– ons ook om de tuin leiden?
We ontkennen wat er aan de gang is. De steeds veranderende namen voor het rusthuis getuigen alleen maar van ‘grey-washing’. Of we nu praten over een ‘home’, een RVT, een WZC, of woonzorgbuurten, we blijven dezelfde fouten maken, omdat we ouderenzorg normaal vinden. Het is een maatschappelijke oplossing, maar geen individuele oplossing. Niemand wil naar het rusthuis. Toch blijven we het massaal organiseren en bekostigen.
Zijn er ook oplossingen, Peter?
Het overheidsbeleid zou eerst en vooral moeten inzetten op langer gezond blijven. Commercieel valt er niet veel te verdienen aan preventie. Je kan het niet in een doosje stoppen en verkopen. Maar met een radicaal preventief gezondheidsbeleid kan de overheid wel een groot deel van de huidige medische uitgaven vermijden. Dat zou het gezondheidsbudget onder controle kunnen houden en op termijn zelfs aanzienlijk doen dalen. Meer gezonde ouderen betekent ook minder zorg- en verpleegkundigen, en minder rusthuizen. Preventie is de voor de hand liggende oplossing voor de vergrijzing.
Wat kunnen we zelf doen?
Laat je niet wijs maken wat goed voor je is. Net zoals de vrouwen indertijd bedankt hebben voor hun plaats aan de haard, moeten aankomende ouderen zelf opkomen voor het behoud van hun autonomie. Emancipatie is uiteindelijk goed voor iedereen, ook voor de overwerkte tweeverdieners.
De klassieke genderrollen hebben we ondertussen aan de kant geschoven, het wordt tijd dat ook de strikte leeftijdspatronen op de schop gaan. Durf trots zijn op je leeftijd! Kom net zoals James Brown op voor wie je bent: ‘I'm a Boomer and I'm Proud!’.
Joost Fillet
Foto: Laurane Berkein - Vlaamse Ouderenraad