Klimaatverandering is een natuurlijk fenomeen, maar veel klimaatproblemen die we nu kennen, zijn de schuld van menselijke activiteiten. Er doen zich problemen voor die we met technologie en menselijke ingrepen niet oplossen!

Natuur is iets anders dan milieu

Natuur is wat zonder menselijke tussenkomst bestaat en milieu is wat mensen daarvan maken. Een tuin is dus een raakvlak van natuur en milieu. In natuur zie je drie componenten: bodem, water en lucht. Met een klimaatvriendelijke tuin kan je invloed uitoefenen op de drie, omdat onze tuinen  allemaal samen een grote hoeveelheid grond innemen. Een goede grondbasis is de beste start. We zorgen voor een gezonde bodem en benutten alle lagen vanaf de ondergrond, tot de strooisellaag, de kruidlaag, de struiken- en de boomlaag.

Elke laag kan ‘gonzen’ van het leven, te beginnen bij de ondergrond waar zwammen, insecten, kleine zoogdieren, wortels van planten en bomen de bodem luchtig houden. Belangrijk is dat die bodem niet chemische behandeld wordt of bedekt is. Hemelwater moet in de grond kunnen sijpelen en uitwisseling tussen ondergrond en strooisellaag is noodzakelijk. Wist je dat zelfs onder een zeil van antionkruiddoek de bodem hard als beton kan worden? Laat dode bladeren en takjes tot humus vergaan. 
Ze vormen de strooisellaag waar amfibieën, knaagdieren, bodemverbeterende insecten en dergelijke leven en waar de eerste bloemetjes van het nieuwe jaar groeien.

Variatie is troef

Zorg voor een gevarieerde kruidlaag. Dat zijn de, dikwijls spontaan groeiende, planten die tot maximum mensenlengte hoog kunnen worden. Houd ongewenste kruiden met de hand in bedwang. Draag dan handschoenen en bedek je lichaam, armen en benen. Of verwerk sommigen, zoals brandnetel en zevenblad tot soep. De struiken groeien hoger, maar worden niet zo hoog als een boom. Bomen worden meer dan twaalf meter hoog. Laat ze hun kruin behouden, want daarmee geven ze zuurstof en lommer. 

Een klein koertje of tuintje kun je klimaatvriendelijk inrichten met klimplanten tegen een gevel en bodembedekkende planten. Breek desnoods enkele tegels uit en vul de opening met goede grond. Afwisseling van inheems plantgoed is het meest aangewezen als klimaatvriendelijk. Afwisseling voorkomt plagen en zorgt voor een biotoop aan plantaardig en dierlijk leven.

Meer spontane natuur, minder begrenzing

Laat meer spontane natuur toe, in plaats van alles onder controle te willen houden en veel in te grijpen. Dat wil zeggen dat plantjes en diertjes (dieren) die je niet voorzien of ‘gepland’ had, in je tuin mogen voorkomen. Zaadjes komen aangewaaid of zitten aan de pootjes van vogels of in de vacht van  dieren. Het wordt ‘verwildering’ genoemd. Onze natuur heeft er nood aan. Het woord ‘verwildering’ moet niet afschrikken, want de campagne ‘maai mei niet’ is het beste bewijs dat iedereen daar kan aan mee doen, zowel openbare besturen als particulieren. Maaibeurten overslaan en willekeurige paadjes in een gazon maaien zijn ook voorbeelden van ‘verwildering’.

Het stadspark van Aalst is een voorbeeld van een natuurlijk, klimaatvriendelijk beheer. Het park wordt als park beheerd, maar de natuur komt er ook aan bod. Het gras wordt slechts enkele keren per jaar gemaaid. Zieke bomen blijven staan, bomen worden er oud en sterven staande. Als er een boom omvalt, blijft het dode hout liggen. Kinderen spelen en klimmen erop, om nog maar te zwijgen van het ‘leven’ dat dood hout teweegbrengt voor zwammen, insecten, vogels, enz. Je ziet er als beloning soms een eekhoorntje voor je voeten huppelen.

Natuurvreemd materiaal, zoals plastic, hoort niet thuis in een klimaatvriendelijke tuin. Vroeg of laat komen er microplastics vrij. Je ziet ze niet, maar plastic speeltuigen en bloembakken of tuinmeubelen worden broos en ‘ontbinden’.
Tuinen worden ook klimaatvriendelijker als je ze afgrenst met een haag. In sommige Gentse buurten kiest men zelfs voor een gezamenlijke ‘tuin’ zonder afgrenzing.

Rita Van de Voorde