Aan de basis van dit boek ligt een film van auteur en Knack–journaliste Ann Peuteman en regisseur Brecht Vanhoenacker, geproduceerd door Victoria Deluxe, samen met Okra en Knack. Het is een verzameling getuigenissen van 75-plussers die het gevoel hebben uitgerangeerd te zijn. Elk op zijn  manier reageert hiertegen en getuigt hoe men als oudere nog volwaardig kan functioneren binnen de maatschappij.

Ouderen ergeren zich over de manier waarop ze worden voorgesteld, behandeld en genegeerd. Ze aanvaarden wel hun beperkingen, maar verzetten zich tegen de betutteling en de eenzijdige manier waarop ze in de media worden opgevoerd. Kortom, ze willen niet verwezen worden naar 'een luie stoel' voor de tv. 

12 rebellen getuigen hierover in het boek, 12 getuigen uit de honderden die zich binnen de kortste keren aanmeldden, na een oproep voor getuigenissen. Ze hebben weinig met elkaar gemeen, het zijn mannen en vrouwen met verschillend opleidingsniveau. Hun interesses lopen uiteen; ze zijn gehuwd,  alleenstaand of nog thuiswonend; wonen in een assistentieflat of een woonzorgcentrum. Allen kunnen ze zich nog nuttig maken, zelfs vanuit een rolstoel. Op voorwaarde dat ze aanvaard worden, ondanks hun leeftijd en sommige beperkingen. Ze willen niet verwezen worden naar hun  zetel en verplicht worden te rusten. Bij de meesten leeft nog de wil om actief te blijven en nuttig bezig te zijn. Dat bewijst elke getuige op zijn manier.

Dat ouderen nog heel wat aankunnen blijkt uit het feit dat 1 op 5 flexi-jobs ingevuld wordt door 65-plussers en dat niet alleen om financiële redenen. Maar 65-plussers worden ook vaak geweigerd.

Sinds Corona blijven heel wat overheidsdiensten maar beperkt toegankelijk, tenzij online of na afspraak. Kop van jut zijn alvast de banken. Ze maken het vele ouderen -niet enkel de 75-plussers- onmogelijk hun eigen zaken te beheren. Ze zijn ook fysiek moeilijker bereikbaar en de afstand voor  geldafhaling wordt groter. De dienstverlening in een aantal kantoren blijft beperkt en werkt op afspraak. Corona vormde een goedkoop excuus voor beperktere openingsuren. Toen ik een bediende vroeg: “Wat moeten jullie dan nog doen?”, klonk het antwoord: “Raad geven en de mensen helpen” (sic).

Naast al die obstakels moeten klanten zich maar behelpen met apps. Niet iedereen werkt daar even vlot mee, zodat veel ouderen afhankelijk worden van welwillende familieleden of hulpverleners. Dit betekent opnieuw een vorm van afhankelijkheid van derden. 

‘Rebels’ is een boek met levensechte getuigenissen, leest vlot en is zeker aan te bevelen voor al wie in contact komt met senioren; niet alleen beroepshalve maar ook in het dagelijks leven. Zij moeten niet vergeten dat de meesten onder hen ooit zelf tot die groep zullen behoren.

Ann Peuteman is journaliste bij Knack en verdiept zich al jaren in het leven van ouderen. Rond het thema van het boek werd ook een documentaire gemaakt, een film met i.p.v. over ouderen, dit samen met het Gentse cultuurhuis Victoria Deluxe.
In deze documentaire voeren alleen mensen boven de 75 het woord en ze worden ook in beeld gebracht zoals ze dat zelf wouden.

Catherine Stepman