Een commissie van experten lanceerde onlangs het idee van ‘scholen voor iedereen’, als belangrijke stap naar een inclusieve samenleving. Mijn gedachten gaan enkele jaren terug in de tijd naar een geschreven column ‘WC voor iedereen’.

Als je minder mobiel bent, is het geen sinecure om een toegankelijk toilet te vinden. In vergelijking met het buitenland is er hier duidelijk een achterstand. Maar er is hoop.
Groot was echter mijn verbazing toen ik een toegankelijk toilet vond met als opschrift ‘WC voor iedereen’. Het was het enige beschikbare toilet. Er zijn enkele horecazaken die dit concept toepassen, maar het zijn nog witte raven. Nochtans is dat de toekomst, geen apart toilet meer voor mannen of vrouwen, of mensen met een beperking. Twee vliegen in één klap. Gendergelijkheid en een inclusieve samenleving, wat wil je nog meer? Beste café- of restauranthouder, sloop die muren; steden en gemeenten geef impulsen, benoem een schepen van toegankelijkheid. Het thema dat een mens meer is dan zijn aandoening is ook de rode draad van het boek ‘Handicap, een bevrijding’ van Anaïs Van Ertvelde.

Een ander mooi voorbeeld is het project van het lezerscollectief ‘Jouw verhaal telt, samenlezen met personen met dementie’. Een leesbegeleider leest een kort verhaal en enkele gedichten voor. Via open vragen ontstaat er een gesprek, ook nonverbaal, in een intieme sfeer. Samen lezen roept herinneringen op. In het nu gebeuren er vaak magische dingen. Wat vergeten was wordt uit de vergetelheid gehaald. De aandoening verdwijnt wat op de achtergrond en je merkt dat we allemaal mensen zijn met dezelfde gevoelens, dezelfde verlangens. Zo vertelde een vrouw vanuit een tekst over liefde, over het overlijden van haar twintigjarige zoon aan kanker. Ze beschreef zo sterk hoe haar kind nog elke dag in haar woonde. “Ook dat is liefde en toch, ondanks het verdriet kan ik op mijn 94ste levensjaar zeggen, ik ben gelukkig,” zei ze. Deze levenservaring krijg je dan als vrijwilliger als cadeau mee.

Wat een contrast met de eerste indruk die een wooncentrum bij het binnentreden geeft. Een veelvoud van rollators en rolstoelen doen je beseffen hoe belangrijk een goede gezondheid is. De korte verblijfduur is van die aard dat een woonzorgcentrum zelf als sterfhuis wordt omschreven. “Je zal er maar in wonen”, denk ik dan. Maar, zo leerde mij het samenlezen, dat is maar één kant van de medaille, er is zoveel meer als je verder kijkt dan de aandoening.

Ook May Vandergeten, beschreef onlangs mooi in haar columns, verschenen in de Standaard, hoe zij haar leven in een woonzorgcentrum toch zin probeerde te geven. Wat niet wegneemt dat we moeten blijven pleiten voor kleinschalige buurtgerichte opvanginitiatieven.

Maar vergeten we vooral ook niet dat er ook andere bevolkingsgroepen zijn die in meer of mindere mate ontmenselijkt worden. Denk maar aan de transmigranten, de illegalen, de vluchtelingen. Mensen die maar al te vaak worden herleid tot hun statuut en verdwijnen in de mist van de statistieken. Nogmaals: hebben zij, net als wij, niet dezelfde wensen en verlangens om een kwalitatief leven te kunnen leiden?

Ook in de muziek was dit thema een bron van inspiratie, een wensdroom die op noten werd gezet. Ken uw klassiekers. In 1824, tweehonderd jaar geleden componeerde Ludwig Van Beethoven zijn 9de symfonie, met de beroemde zin ‘Alle Menschen werden Brüder’. In 1994, dertig jaar geleden, maakte zanggroep ‘Hei Pasoep’ een CD met als titel… ‘Alle menschen’.

Rik Holvoet