Op 8 februari was Tim Vekemans te gast bij GroenPlus. Tim is de stichter van architectenbureau RE-ST, dat werkt onder het motto ‘het beste gebouw is het gebouw dat niet gebouwd wordt’.

De bebouwing in Vlaanderen deint steeds verder uit. Daarom moeten nieuwe woningen en gebouwen maximaal ingepland worden op restruimtes binnen de dorpskern. De meeste bouwheren zijn mee met dat idee van verdichting; maar om een bibliotheek, een feestzaal, een school, woningen te bouwen zoekt men nog steeds naar open ruimte.

RE-ST doet vaak mee aan openbare aanbestedingen. Als eerste vraag krijgt de bouwheer ‘of het nieuwe gebouw echt nodig is’. Zijn er geen gebouwen die hergebruikt kunnen worden? Nieuwbouw is niet alleen duur, de bouwsector is ook een van de meest vervuilende sectoren.

RE-ST geeft zelf mooie voorbeelden van hoe het anders kan. Het Limburgse Gingelom telt 11 kerken en 8 scholen. De gemeente dacht een extra zaal te bouwen voor de fanfare. RE-ST verbouwt nu de te grote bibliotheek tot polyvalente zaal, met o.m. een oefenenruimte voor de fanfare De boeken van de bib verhuizen naar een leegstaande kerk.

Het Ensor-instituut in Oostende wil op zijn campus een nieuwe methodeschool bouwen. Maar berekening (aan de hand van het aantal leerlingen) leert dat de methodeschool kan inschuiven in de bestaande gebouwen.
Gelijkaardige projecten lopen in Vorselaar, Hoogstraten, Mechelen… Toch denken nog te weinig bouwheren en architecten in deze richting.
Tim Vekemans wees tijdens zijn voordracht ook naar de samenwerking met Mechels Groenschepen Patrick Princen. Ik ontmoet de schepen op het groen verdiep, in het Mechels stadhuis. Patrick is ‘schepen
van Wegen en Al wat eronder zit’, zo omschrijft hij zelf zijn bevoegdheden van Openbare Werken en Natuur.

Dat de verharding in Vlaanderen een groot probleem vormt, daarvan is iedereen overtuigd. Alleen met acties als ‘tegelwippen’ komen we er niet. Er is een structurele aanpak nodig.

Samen met RE-ST bracht Patrick de Mechelse verharding in kaart Onder het motto ‘er is altijd wel een weg om weg te doen’ gingen ze op zoek naar wegen die er beter niet liggen, of die beter trage wegen worden. Vooral in verkavelingen uit de tweede helft van de vorige eeuw werd met ruimte gesmost, open bebouwing en brede tweevaksbanen. Waarom niet één van die rijstroken opbreken, zodat er ruimte
vrijkomt voor natuur en mens? “Niet altijd simpel om de bewoners te overtuigen”, aldus de schepen. “Oudere bewoners willen de ruimte voor de auto niet terugdringen; jongere gezinnen zien het voordeel van meer speelruimte en meer verkeersveiligheid.”

Soms moet het stapsgewijs, met als eerste stap de ‘mentale ontharding’, via een sluis waar grote landbouwvoertuigen (bestemmingsverkeer), wandelaars en fietsers door kunnen, maar het sluipverkeer wordt geweerd. In een volgende fase blijft enkel een verhard karrenspoor…

Waar landbouwers aanvankelijk mee waren met het verhaal, voelt Patrick nu ook in concrete projecten een verscherping van de valse tegenstelling tussen landbouw en natuur. Patrick verricht in Mechelen pionierswerk. Hopelijk kan hij in een volgend bestuur zijn taak verder zetten.

Nog meegeven dat onze Groene schepen ook planmatig bezig is om de voetpaden ‘leeftijdsvriendelijker’ te maken. Overbodige verkeersborden worden weggehaald of aan de gevel gehangen, kasseien worden voorzien van en rollatorvriendelijke loopstrook…

Mieke Vogels