Een spraakmakend beleidsvoorstel uit ons wooncongres is, dat Vlaanderen moet stoppen met investeringen in grootschalige woonzorgcentra (WZC). Dit vraagt een woordje uitleg en we vertellen ook graag hoe we de toekomstige zorg voor ouderen dan wel zien.

Er kwam heel wat reactie op het voorstel van GroenPlus om onmiddellijk te stoppen met bijkomende investeringen in WZC. Bestaat er dan een alternatief voor de opvang van kwetsbare ouderen? Of beter, laten we de vraag eerst even omkeren. Willen we voor alle zwaar zorgbehoevende ouderen een plek in een grootschalig woonzorgcentrum? Het antwoord is NEE! De opvang van kwetsbare ouderen hoort niet thuis in grootschalige voorzieningen aan de rand van onze samenleving. Die opvang is niet veilig, niet haalbaar, niet betaalbaar en niet wenselijk.

De coronacrisis drukte ons met de neus op de feiten: de opvang in heel wat WZC faalde op een moment dat hij bescherming moest bieden. De vele overlijdens leerden ons dat het geen goed idee is om kwetsbare mensen op te vangen in grootschalige voorzieningen, waar dagelijks veel personeel in en uit loopt. Dat is precies wat virussen nodig hebben om zich te verspreiden.

Naast de subsidies van de overheid betaalt de bewoner van een WZC zelf gemiddeld € 2000 per maand, terwijl het gemiddeld pensioen een stuk lager ligt. Amper 5% van de jonge senioren zegt later graag in een WZC te willen wonen. Tegen 2030 zal het aantal Vlamingen ouder dan 85 toenemen met 42.000. Voldoende plek voorzien om in 2030 alle zorgbehoevende 80-plussers op te vangen in WZC, betekent vanaf nu elke maand drie nieuwe WZC openen. Zelfs al zouden we hiertoe de middelen hebben, dan nog blijft het tekort aan personeel een nijpend probleem.

De overheid gooide zelf reeds de handdoek in de ring en vraagt mensen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen en beroep te doen op familie, vrienden… voor hulp en zorg. Ze noemt dat de ‘vermaatschappelijking van de zorg’. Vandaag al woont de meerderheid van 80-plussers alleen. Ze waren ooit mantelzorger voor hun partner, maar werden intussen weduwe of weduwnaar. Kinderen wonen steeds minder vaak in de buurt van hun ouders. Zij werken tot 67 en hebben minder tijd en ruimte om zorg te verlenen aan hun hoogbejaarde ouders. Achter veel gevels wonen eenzame ouderen, vaak in oude onaangepaste woningen, soms in weinig hygiënische omstandigheden.

We zijn niet goed bezig met de opvang van kwetsbare ouderen. Gegoede ouderen betalen zich blauw voor minimale zorg in ‘zorgbedrijven’. Minder gegoede ouderen vereenzamen in onaangepaste woningen, zonder de nodige zorg en ondersteuning.
Laat ons liever vandaag dan morgen stoppen met investerigen in grootschalige wooncampussen en kiezen voor buurtgerichte zorg.

Ministers weten dat, maar hun beleid geraakt niet verder dan lippendienst aan de buurtgebonden zorg. Zo werd onlangs 50 miljoen vrij gemaakt voor 119 projecten ‘zorgzame buurten’.
Vele lokale vrijwilligers beantwoordden de oproep en gingen enthousiast van start. Eind dit jaar valt de subsidie weg en zullen ook de meeste projecten weer verdwijnen. Zo rijgt men projecten aan elkaar zonder het probleem structureel op te lossen.

Ondertussen wordt de 4 miljard investering in de klassieke WZCouderenzorg verder gegarandeerd.
De minister voorziet 50 miljoen voor zorgzame buurten, maar spendeert tegelijkertijd € 384 miljoen om de leegstaande bedden na corona verder te subsidiëren. Je verstoppen achter projecten om de politieke stilstand te maskeren, dat is schuldig verzuim.

Mieke Vogels