VOEDSELBOSSEN, EEN HYPE?   Voedselbos, het lijkt een kleine hype te worden. In Engeland is er al een langere traditie. Maar ook in Nederland (vanaf de jaren 2010) en nu ook in België duiken proefbossen op. Niet onterecht, want het klinkt aantrekkelijk. Sommigen verwijzen naar een alternatief voor de monocultuur. Maar wat betekent dit? Waarover hebben we het? Op de sociale media wordt zin en vooral veel onzin geschreven. Wat is de betekenis ervan en is het werkelijk zo aantrekkelijk als wordt voorgespiegeld? En eensklaps hebben we het over botanische gastronomie. Gaan we allemaal als Paulus de Boskabouter eikeltjeskoffie drinken en het bos in om beukennootjes te verzamelen?  Wat diepgang in dit fenomeen verdient aandacht.  En dat kan je vinden op een zeer aantrekkelijk en leesbaar blog: https://mergenmetz.nl/blog/voedselbossen-de-zin-en-de-onzin/   WAT IS EEN VOEDSELBOS? Een voedselbos is een vorm van agroforestry gekenmerkt door onderhoudsarme, duurzame, plantaardige voedselproductie op basis van bosecosystemen, waarbij fruit- en notenbomen, struiken, vaste planten en klimmers geïntegreerd worden en waarvan de opbrengsten nuttig zijn voor de mens. Eetbare bostuinen, ook wel bekend als voedselbossen, zijn een populair onderdeel van de permacultuur. Door verschillende ontwerpprincipes van de permacultuur te gebruiken is het voor iedereen mogelijk om een bos te ontwerpen vol met eetbare en andere nuttige planten. In een voedselbos groeien hoofdzakelijk meerjarige planten, bomen en struiken, die eetbare of anderszins nuttige producten leveren. Permacultuur: het geboortedorp van voedselbossen - https://foodforestinstitute.com  Wat van belang is in een voedselbos is dat een hoge biodiversiteit cruciaal is voor de gezondheid en productiviteit van een voedselbos. Tal van eetbare en niet-eetbare soorten krijgen een plek in het voedselbos vanwege de ondersteunende functies die zij voor het hele ecosysteem vervullen. Een rijke fauna draagt daartoe bij.   IS HET EEN NIEUW FENOMEEN? Voedselbossen zijn waarschijnlijk 's werelds oudste vorm van landgebruik en meest veerkrachtige agro-ecosysteem. Ze zijn ontstaan in de prehistorie langs met oerwouden beklede rivieroevers en in de natte uitlopers van de moessonregio’s. In een geleidelijk proces waarbij families hun directe omgeving verbeterden, werden nuttige boomsoorten en klimmers opgemerkt, beschermd en verbeterd, terwijl ongewenste soorten werden geëlimineerd. Uiteindelijk werden superieure niet-inheemse soorten geselecteerd en opgenomen in de tuinen.  Het Amazoneregenwoud, is in plaats van een ongerepte wildernis, al minstens 11.000 jaar door mensen gevormd door middel van praktijken zoals voedselbossen. Ook vandaag zijn voedselbossen nog steeds gebruikelijk in de tropen en zijn een belangrijke bron van inkomsten en voedselzekerheid voor de lokale bevolking. Wie eens in een land als bijvoorbeeld Ecuador is geweest, ziet dat de mensen in het Amazonegebied een “akker” hebben dat een echt voedselbos mag worden genoemd. Het is een stuk oerwoud waarin bijvoorbeeld mango’s, bananen, koffie, boomtomaten, cacao, yucca (zo heet de cassave daar), veel kruiden en wat al niet meer min of meer door elkaar groeit. Vreemd genoeg wordt deze vorm van tropische landbouw stelselmatig vergeten als onze agrarische industrie spreekt over het voeden van negen miljard mensen in 2050. Het past niet in het Westerse denkraam. Maar dat verandert langzaam. In veel Afrikaanse landen, zoals Zambië, Zimbabwe, Ethiopië en Tanzanië zijn homegardens wijdverbreid op het platteland en in stedelijke gebieden.   VOEDSELBOSSEN IN EUROPA Ook in Europa kennen inheemse bevolkingen de traditie van voedselbossen, zoals het Volk van de Hazelaar (Zuidoost Europa). Toch zijn ze nooit zo dominant aanwezig geweest als in Afrika of Latijns-Amerika omwille van ecologische redenen. In de jaren 1980 paste Robert Hart de permacultuur-principes aan naar het gematigde klimaat van de UK. Hij bedacht hiervoor de term bostuin.  Zijn theorieën werden verder ontwikkeld door Martin Crawford van de Agroforestry Research Trust  (cfr zie verder). De oudste eetbare bostuin in Nederland is aangeplant in 1990 door Harald Wedig in Limburg. Sinds 2010 heeft de ontwikkeling van voedselbossen een grote vlucht genomen, na de aanplant van voedselbos Ketelbroek door Wouter van Eck.   https://www.voedselbosbouw.org Inmiddels zijn er door heel Nederland en België voedselbossen en eetbare bostuinen in ontwikkeling. Ze zijn te vinden op landbouwgrond, bosgrond en in de stad. Een aantal grootschalige projecten (tot 20 hectare) zijn primair gericht op voedselproductie als transitie van de landbouw, terwijl andere vooral ingericht zijn op educatie, beleving, of juist versterking van natuurwaarden.   WIL JE ECHT AAN DE SLAG? Praktisch Handboek Voedselbossen (2018) (Ontwerp, aanleg en onderhoud van een eetbare bostuin) van Martin CROWFORD   Kris Fierens