Na mijn zoveelste zwarte zondag, enkele bedenkingen over de verkiezingen, onze partij en de toekomst van Groen:  

We hebben hard en goed campagne gevoerd met oude en nieuwe leden. Onze kopstukken hebben het beste van zichzelf gegeven en we hebben zetels bij gewonnen federaal en Vlaams, helaas niet Europees. De verwachte grote doorbraak van Groen is er echter  niet gekomen.

Hoe komt dat ?

Het heeft geen zin om verantwoordelijken te zoeken en al helemaal niet om bijltjesdag te houden . We hebben iedereen nodig om verder te bouwen.

Het heeft wel zin om ons nu rustig te bezinnen over wat de uitslag van de verkiezingen ons leert en hoe we Groen ideologisch en strategisch verder moeten profileren. Dit mag geen oefening zijn binnen de Brusselse cenakels. Ik pleit voor een partij- breed debat ook en vooral met de vele nieuwe leden die we de voorbije jaren mochten verwelkomen en die we tot nu toe vooral betrokken hebben bij (enthousiasmerende) campagnes.

Alvast een aantal voorzetten voor deze reflectie:

1. We lijden nog steeds onder het verstikkende mensbeeld dat in de jaren ’80 van de vorige eeuw geïntroduceerd werd door het neoliberalisme. Niet de gemeenschap maar het individu staat centraal. De verheerlijking van de zogenaamde burgerdemocratie werd gaandeweg vertaald als:’ de burger heeft altijd gelijk. Niet u maar de staat leeft boven haar stand. Jij betaalt te veel belastingen, omdat politici te veel verdienen, er te veel ambtenaren zijn…’
   
   Deze doctrine zorgt er voor dat de eerste vraag bij elk beleidsvoorstel  luidt: ‘What’s in it for me ?’ in het Vlaams ‘Wat betekent die maatregel voor mijn portemonnee ?’  Vragen als welke samenleving  willen we creëren, past dit voorstel binnen  onze ideologische waarden , leidt deze maatregel tot minder armoede en meer gelijkheid, minder klimaatopwarming, meer biodiversiteit…zijn ver weg. Politici zijn meer en meer verlamd door  angst  en durven geen moedige en nodige maatregelen meer nemen. Voorstellen worden door de tegenspeler niet gecounterd met inhoudelijke tegenargumenten maar met populistisch ‘portemonnee’ argumenten, de burger zal opdraaien voor de kosten…de belastingpartijen van links...
   
   
2. De vraag ‘kunnen we dit voorstel verkopen’ was ook in onze partij de voorbije jaren (ook al voor de campagne) dominant aanwezig. We zijn er niet in  geslaagd om tijdens deze campagne duidelijk te maken wat ons hoopvol alternatief is. Ons alternatief was niet tastbaar en werd verborgen achter vage containerbegrippen als menselijker, gezonder, eerlijker, verbindend, hoopvol… Wat wij verstaan onder kwaliteit van leven hebben we niet echt hard gemaakt. Een voorstel als het basisinkomen bijvoorbeeld, spreekt duidelijk tot de verbeelding en gaat in tegen de harde liberale realiteit  die mensen niet insluit maar uitsluit. De vorige regering sprak alleen over ‘jobs, jobs, jobs’. Alleen wie actief is op de arbeidsmarkt werkt ‘echt’ en hoort erbij.  Vrijwilligerswerk is van geen waarde en ouderen zijn vooral een maatschappelijke kost. Het basisinkomen is een prima tegengif voor dit beleid van uitsluiting . Na een paar studiemomenten hebben we de droom  die basisinkomen heet opgeborgen, vanwege de angst niet au serieus genomen te worden door het establishment, of weg gezet te worden als hemelfietsers .
   
   
3. Partijen als Vlaams Belang, NVA…  spelen in op het buikgevoel van de kiezer, het kan zo niet verder, het moet veranderen. Alleen, deze partijen leggen de oorzaak van al wat fout loopt altijd bij de anderen , het is de schuld van de Walen, de vreemdelingen, de asielcrisis. De sociale zekerheid wordt niet onderuit gehaald door het eigen beleid maar wel door de  instroom van migranten... Groene partijen bieden echte oplossingen maar die oplossingen betekenen wel dat iedereen een beetje anders moet gaan leven . Anders leven is niet negatief, in tegendeel het is beter leven, onthaast, minder burn-outs, meer propere lucht… vaak  kan je meer met minder . Dit positieve alternatief hebben we onvoldoende aangetoond tijdens de voorbije campagne. Minder auto’s maken een beter Gent, toch?
   
   Zie ook opiniestuk  Dirk Holemans  https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/01/31/een-klimaatvriendelijker-leven/
   
   
4. Groen heeft zich de voorbije jaren te veel laten opsluiten binnen het systeem, we hebben echt hard gewerkt om te bewijzen dat we een serieuze partij zijn, we hebben doorwrochte en berekende voorstellen op tafel gelegd en er op aangedrongen om onze groene klimaatvoorstellen te laten doorrekenen…Zo stellen we ons kwetsbaar op en laten ons opsluiten binnen het systeem. De klimaatbetogers hebben nochtans steeds weer gepleit voor systemische veranderingen …’als je geld kan bijdrukken om de bankencrisis op te lossen, waarom dan geen geld bij drukken om het klimaat te redden…
   
   
5. Groen moet meer onthecht zijn en vaker zeggen ‘et alors?’ Neem nu de salariswagen. Wie een beetje logisch nadenkt weet dat het fenomeen van de salariswagen onhoudbaar is.  Er rijden 465 388 salariswagens, 91% rijdt op diesel . Salariswagens rijden  jaarlijks twee keer zo veel kilometers dan mensen die met een eigen auto rijden. 90% van de bedrijfswagens wordt gebruikt door 20% van de werknemers die bovendien een hoog brutoloon hebben. Het hele systeem kost de overheid jaarlijks 4 miljard euro, betaald door alle belastingbetalers. Deze 4 miljard herverdelen door alle werknemers een mobiliteitsbudget te geven  getuigt niet alleen van politieke moed maar zal ook een draagvlak hebben bij de gele hesjes die roepen om een eerlijker verdeling van de rijkdom. Maar er is geen draagvlak en je kan de mensen niet zo maar loon afnemen, klonk het bij de meeste politici. Groen durfde geen weerwerk bieden, haastte zich om duidelijk te maken dat niemand er op achteruit zou gaan en kreeg dit nooit meer recht getrokken, integendeel. Op het slotdebat van Eén werd het programma van Groen ei zo na gereduceerd tot de kwestie van de salariswagen.
   
   
6. Waarom hebben we niet vaker gezegd dat deze regering de armen armer en de rijken rijker heeft  gemaakt, wij willen een eerlijker verdeling, niet 20% van de werknemers die een salariswagen krijgt maar 100%  die een mobiliteitsbudget krijgen.Is dat loon afpakken? Dat is keuzes maken. Trouwens de indexsprong die de regering Michel doorvoerde is ook gelijk aan loon afpakken toch ?
   
   
7. Vele mensen voelen zich niet vertegenwoordigd door de politici van vandaag en kiezen voor extreme partijen als het Vlaams Belang. Het klinkt erg hol als de voorzitters  (ook de onze), zeggen dat we naar de kiezer van Vlaams Belang moeten luisteren. Dit zeggen we al 5 zwarte zondagen maar als alles weer in de plooi valt trekken we ons terug onder de veilige stolp van de Wetstraat en wordt politiek weer gereduceerd tot een scherpe ‘tweet’ naar de wetstraat-gemeenschap, een interview in de Wetstraat met Linda De Win... We overtuigen onszelf dat we goed bezig zijn. We krijgen steevast het beste rapport voor ons harde werk in het parlement maar het is even duidelijk dat dit geen element is dat meespeelt in het kieshokje.
   
   
8. Politici die elkaar vliegen afvangen en om het hardst roepen dat zij de witte ridders zijn en steeds weer herhalen dat de vergoeding van politici te hoog zijn..,  bevestigen alleen de vooroordelen waarop populistische partijen scoren, de graaicultuur, de zakkenvullers, de poenpakkers.
   
   
9. Maatregelen om er voor te zorgen dat politici minder loon krijgen als ze niet op hun parlementaire bank zitten reduceert de politici tot het oude beeld van een ‘ambtenaar’ die zijn uren moeten kloppen. Deur aan deur, alleen twee maanden voor de verkiezingen heeft geen zin en speelt  meer dan ooit  in op wat de mensen denken, ‘voila het zijn verkiezingen, nu hebben ze ons nodig…’Parlementsleden moeten op elk moment meer tussen het volk, bij het middenveld zijn en minder in de Wetstraat vertoeven.
   
   
10. Ook de rol van de media is verpletterend. Net nog hoorde ik de journaliste op ochtend zeggen, en nu gaan we van het politieke toneel naar het echte toneel! De wijze waarop politici moeten opdraven in door de media uitgezette formats is kleinerend. Politici worden in de boksring geplaatst en moeten het daarna verdragen dat de zogenaamde ‘wijzen’ oudere journalisten of politieke wetenschappers hun commentaar geven gaande van ‘er is te veel gekibbeld’ of het belang van de paarse das die Wouter Beke droeg (Marc Van de Looverbosch)
    
    
11. Die media zetten permanent de bril op van de hardwerkende -middenklas Vlaming en bewaken zijn rechten en zijn portemonnee. De tijd dat je ander nieuws las in de Volksgazet dan in De Standaard is lang voorbij .Bij elke lange of korte vakantie opent het nieuws met de reporter ter plaatse die vanop de luchthaven bericht over de lange wachtrijen van hardwerkende Vlamingen die het recht heeft op een zorgeloos verlof en alweer te lang moet aanschuiven.  Wanneer stapt een reporter af bij een gezin dat zich zelfs niet één week verlof per jaar kan veroorloven, dat zijn er nochtans heel veel! Of neem nu Ivan De Vadder die verbolgen regeert op het standpunt van Groen om de salariswagen af te schaffen, u pakt wel mijn loon af want ik rijdt in een salariswagen. Wie verwoordt in de media het standpunt van de 80% werknemers zonder bedrijfswagen ? Niemand brengt de leefwereld, de problemen van de onderste sociale laag in beeld. Je zou voor minder een geel hesje aantrekken.
    
    
12. Onze woordvoerder hebben enorm hard gewerkt maar je zag en voelde vaak dat de angst om iets fout te zeggen domineerde. De politieke tegenstander ruikt die angst en dan is het makkelijk om je tegenstander op zijn zwakke flank te nemen en in het defensief te drukken. We hebben deze teneur zelden kunnen overstijgen. Meer en meer werden de rollen omgedraaid. NVA verweet ons dat we hun schitterende beleid zouden terug draaien! Dat wij alleen maar meer belastingen zouden heffen. Vooral in de radio en TV debatten zijn we er niet in geslaagd om concreet te maken dat het anders en beter kan voor mens en milieu!
13. Je als partij positioneren als de uitdager van de grootste partij NVA, het is dankbaar om in beeld te komen maar houdt ook enorme risico’s in. Je wordt al te makkelijk in het defensief gedrongen en wat bij de kiezer blijft hangen is het permanent gekibbel. De Groen kiezer houdt niet van dat geruzie.

Besluit:

Groen heeft deze verkiezingen niet verloren. We hebben zetels bij gewonnen en vooral in Brussel en in de steden goed gescoord . Anderzijds hebben we het groeiende draagvlak van de klimaatmarsen die radicaal pleiten voor een systemische verandering, voor gedurfde maatregelen en politieke moed ,niet aan ons kunnen binden. Dat is vooral erg voor onze kleinkinderen.

Ik denk dat we toe zijn aan een grondig debat over waar Groen staat in het politieke landschap.

Het leiderschap op links kan geen doel zijn!

We moeten vanuit onze eigen ideologie, de ecologie, vertrekken en het politiek alternatief worden voor wie echt de omslag wil naar een meer duurzame samenleving die rekening houdt met de grenzen van mens en milieu. Dit vraagt gedurfde concrete voorstellen, buiten de budgettaire en andere lijntjes kleuren tegen de stroom in gaan.

Gelukkig  zijn er de volgende 5 jaar  geen verkiezingen en kunnen we tijd nemen om met heel de partij (niet alleen in de Brusselse cenakels) dit debat aan te gaan. De conclusies moeten we vertalen in nieuwe acties en campagnes om duidelijker te maken dat het anders kan. De campagne voor  de volgende verkiezingen begint immers de dag na de vorige.

Mieke Vogels 

31 mei 2019