Wandeling Keizersberg – LeuvenVan 20 september 2020.   De biodiversiteitswandelingen van Groenplus zijn er om “op terrein” inspiratie, inzichten en kennis te verwerven en ook om standpunten op te bouwen en in te nemen in de aanloop naar het Biodiversiteitscongres van GroenPlus in mei 2021.  Ditmaal was het natuurgebiedje op de Keizersberg van Leuven, beter bekend bij de Leuvenaars als Boelenberg (versterkte hoogte) aan de beurt voor een biodiversiteitswandeling “op hoogte” (52 m).  Een rustige groene plek op wandelafstand van het Leuvense centrum.  De locatie is beter bekend door de abdij van de Benedictijnen en het archeologisch patrimonium, maar er is een uniek stuk natuur rondom. De stad Leuven heeft het park op de Keizersberg voor 99 jaar in erfpacht sinds 2009. Een zege om de natuur te beschermen en te laten bloeien. We spraken af met Yves Vanden Bosch, oud gemeenteraadslid voor Groen in Leuven en “meester gids” voor Natuurpunt. Corona houdt GroenPlussers en wandelliefhebbers niet tegen want de groep werd opgesplitst in een voor- en namiddaggroep met telkens een kleine twintigtal deelnemers. Het prachtige weer zat er natuurlijk ook voor iets tussen. Mie Willemse, voorzitter GroenPlus Vlaams Brabant, verwelkomde iedereen en herinnerde ons aan de corona-afspraken. Dan stak Yves van wal met de eerste vaststelling: waarom zitten we op een berg ? De Keizersberg maakt deel uit van een schakel in de getuigenheuvels van het Hageland. Net zoals de Kesselberg is de Keizersberg een bank van ijzerzandsteen ontstaan in de ondiepe kleiachtige bodem van de Diestse zee tijdens het Mioceen, tussen de 23 en 5 miljoen jaar geleden, afgedekt met een wisselende laag van zandleem afgezet door de wind tijdens de laatste ijstijd (100 miljoen jaar geleden). Dat maakt dat die gesteenten “zweven” op klei en leem. Redelijk uniek en helemaal anders dan de Ardennen. Met wat kaarten en luchtopnames van Yves konden we volgen. Dat dit de flora positief beïnvloedt, konden we vlug zien aan de groene en drogere plekken op het grasland. IJzersteen is ondoordringbaar en soms vormt het kommen waarin het water gemakkelijker blijft staan. Samen met een laag van leem geeft dit waardevolle graslandvegetaties (mineralen). We staan oa. stil bij smalle weegbree en hondsdraf (geneeskrachtig en vooral interessant tegen jeuk van brandnetels) , varkenskruid (interessante wateropvang), netelsoorten (hoe eet je netelblaren op zonder geprikt te worden ?) . Op ander plaatsen zijn de graslanden droger en komen er andere kruiden en planten tevoorschijn. Aan de rand van de helling staan enkele olmen (iep) en essen, ook typisch voor de kalkhoudende en vochtige bodem. Op de schors groeien diverse mossen. Tussendoor vertelt Yves ons een en ander over het erfgoed van de Keizersberg. In de oertijd werd de berg al waarschijnlijk in bezit genomen voor ijzerontginning en in de vroege middeleeuwen was er een hoogteversterking. Julius Ceasar zou er een huwelijksfeest hebben bijgewoond, maar dat is een legende. Vast staat intussen dat in 1230 op de berg al een “castrum” stond met kapel en een soort ronde burcht, gebouwd door Hendrik I, eerste hertog van Brabant. Veel weten we er niet over. Wat we wel weter is dat Karel V (1500-1555), de latere keizer, tijdens zijn jeugdjaren samen met zijn zussen een aantal keren in de burcht verbleef. De naamgeving "keysers borch" of "Burg ons Heeren Keizers" kwam in voege na de keizerskroning van Karel V. Nadien komt de burcht in handen van ene Puetanus maar rond 1650 geraakt de burcht in verval. En nadien werd de site rond 1780 grondig gesloopt en de materialen verkocht. Pas begin 1900 werd de abdij gebouwd.  Alleen een waterput en enkele restanten van de zuidelijke schoormuur blijven over. Wat op de plaats vandaag ook domineert is het Mariastandbeeld, bijna 10 meter hoog, Het staat op een sokkel van vijf meter en is gemaakt van Franse kalksteen. In de Tweede Wereldoorlog wordt haar hoofd er af geschoten in een bombardement dat de abdij ook zwaar beschadigt en de resten van de vroegere commanderij wegvaagt. Interessanter is te zien dat kruiden, als men ze laat doen, muren en kantelen inpalmen. Bovenaan zien we bezemkruiskruid (senecio inaequidens), een invasieve exoot, komende uit Z.Afrika.  Een kleine discussie over de invloed van invasieve exoten volgt. We stappen verder. Yves vraagt onze aandacht voor droge en kale grond. We zien niets. En toch is de plek uniek. De voorbije jaren werden maar liefst 50 verschillende soorten wilde bijen aangetroffen, waaronder ook heel wat hommelsoorten. Natuurpunt detecteerde in 2014 de heggenrankbij en de zompmaskerbij. In Vlaanderen werd ze nog maar op weinig plaatsen met zekerheid vastgesteld. Even verder staat een bijzondere machtige boom. De mamoetboom is indrukwekkend. “Een boom geplant om stoer te doen”, zegt Yves. In diverse parken en kasteelgronden staat er zo een, ook rond Leuven. Toch is het een boom om er verwonderd naar op te kijken (iets meer dan 100 jaar). Hij is lid van de Sequoiadendron giganteum. We kennen die van de Verenigde staten. We komen aan bij de intussen beroemde hoogstam boomgaard. Niet alleen omdat die oude appelsoorten heeft (ter bewaring aangeplant door de KUL in de jaren 1930), maar ook bekend omdat er een bekende parlementair een nieuwe wijngaard wilde aanleggen. De unieke biodiversiteit die er te vinden is (oa. door de enkele aftakelende dode exemplaren - dood hout doet dienst als nestgelegenheid voor o.a. wilde bijen en andere insecten) zou verloren gaan. Ook de bloemrijke ondergroei van deze boomgaard kan worden gestimuleerd. Vandaag houden vrijwilligers van Appelgaard Keizersberg de site in stand en herwaarderen ze de locatie. Vlak naast het kerkhof van de broeders en paters, staan prachtige taxussen. De boom die het eeuwige leven (blijvend en vernieuwend groen) in vele culturen verzinnebeeldt. Onze gids verdwaalt even in interessante verhalen over taxussen en mystiek. In ieder geval is het hout belangrijk voor boog en pijl. Een niet te versmaden materiaal in vroegere tijden. Terloops komt hier ook het verhaal naar boven van de “zakkende en verdwijnende lijken” op het kerkhof (overigens gesloten voor bezoekers).  Onder de Keizersberg  zou in  1845 een spoorweg-tunnel komen (Leuven – Waalse industriezone), gebouwd door de Engelsen (Engels plein in Leuven). Pas in 1995 ontdekte men dat er minstens éen tunnel onder de berg doorloopt. Grondverzakkingen deden de graven (en hun inhoud) wegzakken. Kwade tongen beweren dat de twee Engelsen eigenlijk op zoek waren naar de vermeende oude schatten van de Tempeliers. Links en rechts wordt onze aandacht nog getrokken op bijzonder planten of hun speciale eigenschappen. Maar de tijd dringt. Een prachtige en lekkere vegetarische picknick wacht ons in de lommerte van een linde.  Sofie Van Pelt en Geert maakten een feest voor ons klaar. Met wijn en sapjes. We doen het allemaal coronagewijs, maar dat belette niet dat we heerlijk genoten.  Dank daarvoor Sofie en Geert. En ook dank aan Yves, onze GroenPlus meester-gids.           Kris Fierens GroenPlus Vl.-Brabant   Voor een fotoreportage kan je hier terecht.