Ooit kwam een bebaarde man een berg af, furieus over de mensen beneden, die ondertussen vele goden vereerden. Men moest de enige echte God vereren die hijzelf pas had ontmoet. Hij had ook enkele tabletten mee waarin 10 wetten gebeiteld waren. Twee ervan waren dat je niet zou stelen en doden. Collectief vertaalt zich dit, dat je van andere volkeren niet hun domein verovert, hen niet doodt of tot slaven maakt.

Al vlug bleek dat het je zekerheid gaf de juiste God aan uw kant te weten, uitgerekend ook bij veroveringen. Die ’wetten’ waren vlug vergeten.
De verdere geschiedenis is door die aanname gekleurd. Soms gaf één God je het voordeel, soms gaven meerdere goden dat, zoals bij de Romeinen. Eens de kaliefen de laatste en dus enig juiste godsdienst kenden, konden ze ten strijde trekken en veroveren naar oost en west. Als reactie volgden kruistochten e.a. Ook de geïnstitutionaliseerde Kerk had het gelijk aan haar kant, bv. toen ze vreedzame Katharen uitroeide.
Nog absurder klonk het als vijanden dezelfde God aanriepen om voor hen op te komen, zoals in de twee Wereldoorlogen. Geïndoctrineerd door een ziekelijke rassenleer, roeide het naziregime vooral Joden uit. De frustraties hierover tekenen nu nog de actualiteit.

Het is pijnlijk dat God nog steeds voor de kar wordt gespannen voor geweld of de onderdrukking van anderen.
Zo weet patriarch Kirill dat God Poetin meehelpt tegen orthodoxen met een andere patriarch. En in Israël staan mensen tegenover elkaar, elk met een eigen sterk en streng godsbeeld.

Een gelukkig niet door ieder gedeelde, maar toch erg levende aanname, is, dat Israël alleen de Joden toebehoort.
Als ‘argument’ wordt aangebracht ‘dat volgens Jahweh hen ’het Beloofde Land’ toekomt’.
De enig zinvolle spirituele betekenis is metaforisch. ‘Het Beloofde Land’ is eigenlijk een innerlijke eenheidservaring vol liefde, die men kan bereiken door bezinning en hard werken aan jezelf; daarbij o.a. het lagere ik overstijgend, waaronder egoïsme, wraak, haat…. Die hogere betrachting is universeel gekend. Boeddhisten en yogi noemen dit ‘samadhi’, of ‘verlichtingsstaat’. Mystici wisten/weten dit ook te realiseren.

Hamas steunt de mensen in Gaza, met de wetenschap aangemoedigd te zijn door Allah, in de strijd tegen de Israëlieten. De brutale aanval van oktober 2023 kadert hierin. Het Israëlische antwoord is even brutaal. Elke partij handelt vanuit een eigengereidheid, elke dode is een schande. Zelfs al mochten de wapens binnenkort zwijgen, dan nog blijven de rancunes en trauma’s voor decennia gevoed.
Vreedzaam naast elkaar leven lijkt eerder utopisch.

Geweld plegen, anderen onderdrukken of mekaar doden… het kan nooit ‘Gods wil’ zijn. Ook een claim op land kan niet verstaan worden onder godsdienstvrijheid. Die vrijheid betreft het levensbeschouwelijke, houdt een innerlijke spirituele weg in en is een puur persoonlijke aangelegenheid.
Men kan daarbij wel kennis opzoeken in geschriften, maar spijtig genoeg vinden we ook in heilige boeken veroordelingen van andersdenkenden.

Zich als persoon of als volk verheven voelen boven anderen legt eerder bouwstenen voor conflicten, dan voor een vreedzame, respectueuze samenleving. Dat laatste is in woorden ieders ideaal. Concrete situaties tonen aan in welke mate zo’n ideaal doorleefd is.

Etienne Hoeckx