Discriminatie en uitsluiting op basis van leeftijd is een taaie maatschappelijke realiteit. Is vergrijzing de zoveelste uitdaging waarbij men onverschillig wegkijkt? Veel ouderen  ervaren hindernissen om volwaardig mee te draaien. Op het werk, in de huisvesting, de ruimtelijke ordening of de bereikbaarheid van voorzieningen. Samen met anderen pleit ook GroenPlus sinds jaren voor een ouderenrechtencommissaris. Om te waken over de rechten van ouderen en om een ombudsdienst uit te bouwen waar ouderen kunnen aankloppen.‘Ongehoord en Ongezien. Hoe Vlaanderen vergrijst’ brengt de situatie van ouderen in kaart, op basis van wetenschappelijk onderzoek. In een vlotte stijl richten 30 academici zich naar actieve ouderen en betrokken middenvelders, professionelen in diverse beleidsdomeinen, lokale en bovenlokale politici.

Maatschappelijke participatie

Rode draad is het mogelijk maken om volwaardig en zelfstandig deel te nemen aan het maatschappelijk gebeuren. Dus: eerst zorgen voor de materiële voorwaarden. Zoals een aangepaste, betaalbare woning. En goed bereikbare winkels en andere voorzieningen, zoals ontmoetingsplekken. We lezen over de woonsituatie van ouderen, de woonomgeving.
En de nodige beleidsbijsturing. Ook een volwaardig inkomen is een voorwaarde voor maatschappelijke participatie. Hierover meldt het boek beter nieuws. Dankzij de minimumpensioenen die de Vivaldi-regering invoerde, heeft elke 65-plusser vanaf 2024 een inkomen boven de armoededrempel.

Beeldvorming

De gangbare beeldvorming over ouderen scheert alle ouderen over dezelfde kam en werkt uitsluiting in de hand. Ze maakt blind voor grote individuele verschillen in ervaring, engagement of fysieke en geestelijke mogelijkheden. Veel ouderen zorgen voor eigen ouders of kleinkinderen.
Zij houden het middenveld levend. Pensioenen of zorgvoorzieningen constant ‘een dure maatschappelijke kost’ noemen, bestempelt onze leeftijdsgroep ook als een probleem. Dat maakt zorgberoepen onaantrekkelijk, met alle negatieve gevolgen van dien.

Negatieve beeldvorming beïnvloedt ook de situatie van ouderen op de arbeidsmarkt. Oudere werknemers houden krampachtig vast aan een job, omdat ze kansloos zijn bij sollicitaties.
Velen zitten tussen twee vuren: werkgever en collega’s helpen hen graag naar de uitgang, het beleid wil dat ze langer op de arbeidsmarkt blijven en verhoogt de pensioenleeftijd.

Age-friendly Cities

Iedereen is gebaat met een meer leeftijdsvriendelijke stad of gemeente.
Zoals aangepast wonen in een omgeving met winkels en andere voorzieningen op loopafstand. Meer zitgelegenheid maakt niet alleen voor ouderen een enorm verschil. Ook zorg heeft een ruimtelijk aspect. Zowel zelfzorg als zelfredzaamheid, burenzorg of thuiszorg: dienstverlening loopt beter met korte afstanden, over goede voetpaden en kwalitatief openbaar vervoer.

Digitalisering

Elk hoofdstuk brengt verrassingen. Zo blijken de meeste ouderen best wel mee te zijn met de digitalisering. Toch is het nodig dat er altijd een off-line alternatief voor handen is. Knelpunt is vooral de snelheid van de ontwikkeling. En niet alleen voor ouderen.

Ongehoord en ongezien. ‘Hoe Vlaanderen vergrijst’ (Jan Vranken, Dominique Verté, Pascal De Decker en Robert Crivit) is geen verzameling gebruiksklare recepten voor een ouderenbeleid.
Maar voor wie geïnteresseerd is hoe het gesteld is met ouderen in Vlaanderen of met de uitdagingen van de vergrijzing is dit boek onmisbaar. De volledige inhoudstafel vind je op de website van uitgever Gompel & Svacina.

Het boek werd mee mogelijk gemaakt door GroenPlus. Wil je een exemplaar tegen de lanceringsprijs, schrijf € 25 over op rekening BE23 5230 8030 7991 van GroenPlus vzw. Je krijgt het boek thuis bezorgd.

Robert Crivit / Joost Fillet